Akcent wyrazowy

Akcent wyrazowy polega na mocniejszym wymówieniu jednej z sylab z danym wyrazie.

W języku polskim mamy akcent stały i z reguły pada on na przedostatnią sylabę. Akcent taki nazywamy paroksytonicznym.

Występują jednak wyjątki i wówczas akcent może padać na ostatnią sylabę, 3 lub 4 sylabę od końca.

Akcent paroksytoniczny
(pada na przedostatnią sylabę)

rower

rowerzysta

rowerowa

Akcent proparoksytoniczny
(pada na trzecią sylabę od końca)

1. Niektóre rzeczowniki pochodzenia łacińskiego, które w mianowniku zakończone są na -ika, -yka, np.:

matematyka, fizyka, polityka, polityce, polonistyka, etyka, etyce, Afryka, botanika, Ameryka

2. Formy liczby mnogiej czasowników w czasie przeszłym, np.:

nauczyliście, odrobiliście, napisaliście, pojechaliście

3. Formy liczby pojedynczej trybu przypuszczającego, np.:

nauczyłby, odrobiłby, napisałby, pojechałby

W formach liczby mnogiej trybu przypuszczającego obserwować można przesunięcie akcentu aż na czwartą sylabę od końca:

nauczylibyście, odrobilibyśmy, napisalibyśmy, pojechalibyście

Akcent oksytoniczny
(pada na ostatnią sylabę)

1. Zapożyczenia z języka francuskiego, np.:

atelier, jury, menu

2. Skrótowce literowe, np.:

PKS - pe-ka-es

PKP - pe-ka-pe

PKO - pe-ka-o

3. Wyrażenia z formantami arcy-, eks-, -wice utworzone od wyrazów jednosylabowych, np.:

arcymistrz, wicemistrz, eksmąż